De Geuldalbaan

[antoni-a]

Een woord vooraf. In 2017 ben ik begonnen met het ontwerp voor mijn modelbaan. Vanaf 2019 ben ik met de bouw begonnen. De teksten die in onderstaande berichten staan zijn gedeeltelijk overgenomen van mijn website De Geuldalbaan welke al langer actief is. In dit h0-Modelspoor-forum stel ik in het kort mijn modelbaan voor. Voor een uitgebreide versie van de bouw en achtergronden van de baan verwijs ik naar https://www.geuldalbaan.nl/
modelbaan De Geuldalbaan
Het is een modelspoorbaan van het traject Schin op Geul – Oud-Valkenburg als deel van de spoorlijn Maastricht - Heerlen/Aken in de periode 1920-1940. De modelbaan wordt gebouwd op schaal 1:87 (h0) met 2-rail systeem. De karakteristieke voormalige kalkbranderijen van Kroongroeven en Filippo langs het spoortraject zijn onderdeel van het plan. Het uiteindelijke doel is om een modelbaan te bouwen met een typisch Zuid-Limburgs landschap van het Geuldal. Vandaar de benaming: De Geuldalbaan.
In de afbeelding is het groen gekleurde gebied het traject Schin op Geul – Oud-Valkenburg.
 

Onderstaande afbeelding laat het traject met bijbehorende specifieke bebouwing en infrastructuur zien.
 

Voor een grotere afbeelding bekijk:
https://www.geuldalbaan.nl/kaart-traject-oud-valkenburg-schin-op-geul

Of bekijk vanaf 03:00 dit filmpje:

[antoni-a]

opzet van het modelbaan ontwerp

Ruim anderhalf jaar ben ik bezig geweest met het schetsen en het tekenen van sporenplannen om deze vervolgens in te passen in een ontwerp voor de modelbaan. In deze periode heb ik ook veel onderzoek gedaan naar de historische situatie van het spoor en de omgeving van het traject Schin op Geul - Oud Valkenburg voor De Geuldalbaan.
Niet alle aangeduide bebouwing/activiteiten hebben het gehele tijdperk 1920-1940 bestaan. Er is een zekere overlap tussen activiteiten. Zo werd voor de kalkbranderij van de Kroongroeven in 1916 een vergunning verleent, en ging het bedrijf in 1920 failliet. Voor het tijdsbeeld op De Geuldalbaan maakt het gelukkig niet zo veel uit, het gaat tenslotte om het totale plaatje van de modelbaan.

Bij vorige modelbanen zag ik de baan veelal vanuit een helikopterperspectief. Het niveau waar de belangrijkste sporen in het zicht lagen – niveau(0) – lag op ongeveer 1 meter boven de vloer.
Op deze baan wil ik dat de treinen op ooghoogte zijn te bekijken. Daarmee zal ook de beleving van de gehele modelspoorbaan (denk ik) anders worden, meer vanuit het perspectief van een toeschouwer in het landschap. Vanuit een zittende houding zullen de belangrijkste sporen dan op een hoogte van ongeveer 125 cm moeten liggen.
 

Aan de hand van de voorwaarden die ik aan de baan stelde, en met het gewenste landschap in gedachte, werden de eerste ontwerpen getekend. Na veel puzzelen heb ik besloten om een U-vormige baan te baan. Vanwege de beperkte breedte van de ruimte kan ik helaas geen pad rondom de modelbaan aanhouden. De lengte van de baan is 6,50 m.
Van het eerste baanontwerp tot het definitieve ontwerp (inclusief sporenplan) heeft anderhalf jaar geduurd.
 

[antoni-a]

baanontwerp van De Geuldalbaan

In het ontwerp is de lengteschaal van station Schin op Geul nagenoeg 1:87. Vanwege de vorm van de baan heb ik de vorm van het emplacement van Schin op Geul iets moeten aanpassen. De hoogte van de gehele baan wordt gebouwd op schaal 1:87. Dat zorgt voor een maximaal zichtbaar hoogteverschil in het landschap van 70 cm.
 

Het volledige sporenplan van niveau (0) tot (-2) met een 10-sporig schaduwstation dat tot 18 sporen uitgebreid kan worden. De eerste 10 sporen kunnen eventueel in 2 secties worden opgedeeld.
 

De bochten in het verdekte gedeelte zijn gemaakt met standaard bochten zodat er geen mechanische spanning op de rails blijft staan. De kleinste radius in het verdekte gedeelte is Rocoline R5 (542,8 mm). De radius van de zichtbare sporen is minimaal 800 mm. De maximale stijging is 2,5% in het verdekte gedeelte, in de buitenste dalende sporen van de helix. De zichtbare sporen hebben een stijging van maximaal 0,4%, conform de werkelijkheid.

Voor grotere afbeeldingen kijk op:
https://www.geuldalbaan.nl/ontwerp-modelbaan/sporenplan-geuldalbaan

[antoni-a]

segmentenbaan

Een segmentenbaan leek mij de beste oplossing, ook met het oog op een eventuele verhuizing. De baan is opgedeeld in 7 segmenten. De frames voor de segmenten zijn opgebouwd uit 18mm dik populieren multiplex. De opbouw op de frames – de spanten en onderleggers – zijn gemaakt van 9 mm populieren multiplex. Dit alles om het gewicht te beperken.
 

De frames zijn onderling verbonden met M10 bouten. Om de juiste positie te behouden zijn stalen bussen in de frames verlijmd.

[antoni-a]

frames, spanten en ondergrond rails van multiplex

Om de delen van de frames nauwkeurig te kunnen zagen heb ik een telescopische afkort- en verstekzaag aangeschaft.

 

De frames voor de modelbaan staan op tafelpoten. De keuze is gevallen op ronde metalen tafelpoten van 30 mm doorsnede waar aan de onderzijde een stelschroef in kan worden gedraaid. Ze zijn verkrijgbaar in diverse lengten. Om de juiste (oog)hoogte voor de modelbaan te bereiken heb ik gekozen voor een lengte van 70 cm.
 

De ondergrond voor het schaduwstation heb ik eerst gelegd, direct op het frame. Vervolgens ben ik de spanten gaan plaatsen.
 

[antoni-a]

De spanten zijn stuk voor stuk uitgetekend op het multiplex. Met een decoupeerzaagje met negatieve vertanding blijven de getekende lijnen goed zichtbaar tijdens het zagen. Een uitgebreid verslag van de spanten staat hier: https://www.geuldalbaan.nl/bouw-modelbaan/modelbaan-bovenbouw

Tussen de segmentenframes van de modelspoorbaan wordt eerst folie geklemd zodat de segmenten niet onderling verlijmd worden zodra het spant wordt vastgezet.
 

[antoni-a]

Daar waar de onderleggers van de rails van het ene segment naar het andere segment lopen (en dit geldt voor alle segment overgangen op de modelbaan) heb ik de volgende werkwijze toegepast.
Eerst wordt een lat op de onderleggers gelegd en van onderen vastgeschroefd. Dit zorgt ervoor dat de bovenzijde van de onderleggers van de twee segmenten precies gelijk liggen.
 

Vervolgens wordt er een stukje multiplex onder de onderleggers gelijmd en geschroefd (op beide spanten aan weerszijden). Daarna worden de onderleggers vastgeschroefd op die stukjes multiplex.

Nadat de lijm is gedroogd kan de lat van de onderleggers worden verwijderd. De twee delen van de onderleggers zitten vast en liggen nu precies gelijk. Bovendien kan er op deze manier geen lijm tussen de twee aangrenzende spanten komen.

[antoni-a]

Een paar foto’s die de baan laten zien nadat alle spanten zijn geplaatst.
 

 

[antoni-a]

rails op akoestische demping van rubbergranulaat

De rails wordt op rubbergranulaat verlijmd. Met behulp van een aantal mallen heb ik het rubber op maat gesneden. Voor de rechte stukken zijn stroken van de rol afgesneden.
 

Voordat het rubbergranulaat wordt verlijmd worden eerst de onderleggers geschuurd zodat ze volledig vlak zijn zonder opstaande splinters of iets dergelijks. Het vlakschuren gebeurt met een hulpstuk gemaakt van een schuurband die over een stuk multiplex is gespannen.
Verder zorg ik dat overal de hartlijn van de rails is aangegeven. In principe is deze al getekend voordat de onderleggers worden uitgezaagd.
 

Voor het verlijmen van het rubber heb ik contactlijm gebruikt. Het rubber en het multiplex worden volledig verlijmd en na droging aangedrukt met een rol.
 

De railstukken worden eerst bevestigd met schroefjes. Nadat uitvoerig is getest of de rails correct is verlegd worden de schroeven om en om verwijderd.
 

Met een spatel wordt een klein beetje contactlijm tussen railstuk en rubbergranulaat gesmeerd. Ook hier weer het voordeel van vaste railstukken voor de bochten; door de schroefjes om en om te verwijderen blijft de bocht als geheel op zijn plek.
 

Na het aanbrengen van de lijm wordt een stukje hout op de rails gelegd met daarop een gewicht zodat de rails goed wordt aangedrukt.
Zodra de lijm voldoende hecht kunnen de andere schroefjes worden verwijderd en kan de rails op die plekken worden verlijmd op de modelbaan.
 

[antoni-a]

 

Mergelgroeve / kalkbranderij van N.V. Vereenigde Kroongroeven achter het station Schin op Geul waar mergel wordt afgegraven voor de kalkovens. Bron: Panorama 29 december 1916

[antoni-a]

 

Station Oud-Valkenburg 1927. Bron: Weenenk & Snel

[antoni-a]

index - De Geuldalbaan

■ baanontwerp van De Geuldalbaan
■ betonnen viaduct Schaelsberg
■ film - modelbaan wegen landwegen en paden van modelgips maken
■ film - De Geuldalbaan - 8 min. testrit
■ film - De Geuldalbaan - introductie
■ frames, spanten en ondergrond rails van multiplex
■ grondkleur van de scenery
■ kalkoven op de Schaelsberg
■ ladeblok voor de modelbaanbesturing
■ montage van de rails bij segmentenovergangen (of module-overgang)
■ mp5 wisselmotor
■ probleem bezetmelding met terugmelddecoder DR4088LN-cs van Digikeijs icm. DR5000
■ rails op akoestische demping van rubbergranulaat
■ segmentenbaan

[antoni-a]

[Pierre]

Wat een indrukwekkende post van een imposante treinbaan Antoni! Geweldig gewoon. Dit is echt genieten.

[antoni-a]

Pierre,

Dank je voor je bericht. Het was de bedoeling de baan zo klein mogelijk te maken. En kleiner lukte echt niet met dit thema voor ogen  .

Mijn project loopt niet echt op dit moment. Veel andere toestanden die spelen. Maar de handjes jeuken om aan de slag te gaan.

[Rob]

Hoi Tony,

Indrukkwekkende post van een indrukwekkende baan. Mooi om te zien hoe je alles gepland en de onderbouw gebouwd hebt.
Top!

Rob

[Bert Senden]

Mooi, mooi.

Gr. Bert.

[mark mms]

Zeer indrukwekkend! Een bekend stukje spoor voor mij als Limburger.
Jammer dat de kerk en Vleugels treinenspeciaalzaak er niet op past.
Ik heb ook je site even bekeken en moet zeggen dat ook de foto’s van de vorige baan zeer mooi zijn/waren.
Maar waarom in segmenten? Ben je van plan om hem te verplaatsen of ergens ten toon te stellen?
En die voorbereiding vind ik echt top. Hoe heb je het de spanten uitgewerkt?

Groeten Mark

[antoni-a]

Rob,
Bert,
Mark,

Allen bedankt voor de complimenten!

Jammer dat de kerk en Vleugels treinenspeciaalzaak er niet op past.

Ben ik met je eens. Ergens halverwege de ontwerpfase was het wel de bedoeling om de kerk en de pastorie een plekje te geven op de modelbaan, en eventueel Treinenzaak Vleugels. Om dit echter op schaal uit te beelden ontbreekt mij eenvoudigweg de ruimte. Helaas. Zelfs met een grote aanpassing van de schaal zou het er 'volgepropt' gaan uitzien. Dat zou afbreuk doen aan het emplacement als geheel (dat wel op lengteschaal gebouwd wordt).

Ik heb even een screenshot van een deel van het AHN2 hoogtebestand gemaakt. (https://ahn.arcgisonline.nl/ahnviewer/)

Om de kerk op schaal - op de juiste plek te bouwen - zou deze ruim 1,5 m voor het spoor moeten liggen. Bovendien is de kerk op h0 schaal ruim 0,5 m lang. Bedenk ook dit: als je terplekke bent lijkt de kerk misschien niet zo heel groot, maar als je het bouwwerk op schaal op de treinbaan plaatst denk ik dat het ook te bombastisch uit zou zien.

Hoe heb je het de spanten uitgewerkt?

Deze pagina had je al gelezen? https://www.geuldalbaan.nl/bouw-modelbaan
Als je nog vragen over de spanten hebt laat het maar weten.

[antoni-a]

Mark,

Maar waarom in segmenten? Ben je van plan om hem te verplaatsen of ergens ten toon te stellen?

Toen ik begon met De Geuldalbaan wist ik dat dit een project van +10 jaren zou gaan worden. Vanwege de grootte van de modelbaan en het afwerkingsniveau dat ik nastreef. Daarbij komt nog dat er veel puzzelwerk is - en dus veel tijd mee gemoeid is - om historische gegevens boven water te krijgen.

Mijn vorige modelbaan had ik ook in segmenten opgebouwd. Uiteindelijk heb ik die baan kunnen verkopen omdat hij in delen te transporteren was.

Door de huidige baan in segmenten te bouwen kan ik de baan dus eventueel mee verhuizen of verkopen. Ik heb het niet zozeer gedaan om de baan tentoon te stellen.

[Bert Senden]

Ik heb de kerk van Klimmen gebouwd schaal 1:87. En inderdaad schaal Ho is groot, tenminste als men echt op schaal bouwt. De kerk met pastorie meet 70x70cm

Gr.Bert.

[antoni-a]

Veel - zo niet de meeste - bouwpakketten voor huisjes etc. zijn door de fabrikanten niet op schaal gemaakt, juist vanwege de grootte op een treinbaan. Meestal ontbreekt het simpelweg aan voldoende ruimte om op schaal te bouwen. Als je kijkt naar de afmetingen van de kerk van Klimmen op h0-schaal van Bert dan is dat goed voorstelbaar.

Bert, dat is weer een prachtig (model)bouwwerk van je! Jouw onderwerp had ik al eerder gevolgd, maar op de achtergrond.

[Bert Senden]

Tja, de meesten vragen ook is dat echt 1:87 ?
Station Simpelveld meet van Post 1 tot Post 2 één kilometer en dat is in H0 iets meer dan 11m. Dan moet je al een grote kamer hebben.
 

Gr. Bert.

[antoni-a]

Bert,

Gelukkig valt station Schin op Geul iets kleiner uit: van de tunnel onder de spoorlijn naar Walem tot de overweg aan de Vinkenbergweg is de afstand ongeveer 400m. Dat is nog te bouwen in h0. Maar ook dan dient er nog aan weerszijden een aansluiting te zijn. Vandaar ook dat het mij niet gelukt is de modelbaan korter dan 6,50 meter te maken. Dat is ook de reden dat ik de vorm van het emplacement iets heb moeten aanpassen.

Het kaarsrechte spoor vanaf Valkenburg naar Wijlre heb ik moeten buigen. Jammer, maar een onvermijdelijk compromis.

Voor mij heb ik daarmee de werkelijke situatie goed genoeg naar de modelsituatie kunnen omzetten.

[Bert Senden]

Hallo Tony.

Je komt er niet onderuit om concessies te doen. Maar ik vind het nog steeds een heel mooi idee. Ik woonde vroeger op Termaar, dat was er 2km vandaan. Vaak genoeg over de brug gefietst, op weg naar Vleugels.

Gr. Bert.